november 19th, 2019 by Renske ter Avest

Lou Andreas-Salomé en Nederland (1) – haar vriendschap met de ‘Godmens’ Gillot

Lou komt in haar leven verschillende keren in aanraking met Nederland(ers). In de reeks Lou en Nederland doe ik daar verslag van.

Hendrik Gillot

Als zeventienjarige Russin komt Lou in 1878 in contact met de Nederlandse predikant Gillot. Hendrik Gillot is voorganger in de Hollandse kerk te Sint-Petersburg. Lou raakt in de ban van Gillot, die een briljant kanselredenaar was. Als hij preekte stond er een lange stoet met rijtuigen in de Nevski Prospect. Hij was een uiterst vrijzinnig predikant, opgeleid in Leiden en zeer thuis in de moderne theologie. Lou besluit bij Gillot in de leer te gaan. Hij helpt haar zich voor te bereiden op een studie in Zürich. Wat krijgt ze op haar bordje? Niet alleen religiegeschiedenis, maar ook filosofie (o.a. Kant en Spinoza).

Om in het buitenland te kunnen studeren heeft Lou een paspoort nodig. Maar: ze krijgt deze niet van de Russische overheid, omdat ze uit de kerk was getreden. Gillot helpt haar uit de brand. Via een oude studievriend regelt hij dat Lou in Nederland belijdenis kan doen. Lou: ‘Dankzij Holland, dat aangename land waar de kerk en de staat strikt gescheiden machten zijn….’

In mei 1880 doet Lou belijdenis in een Hollands dorpskerkje te Santpoort. Gillot gaat zelf voor in de dienst. Hij sluit de inzegening af met de woorden: ‘Wees niet bevreesd, ik heb je uitverkoren, ik heb je bij je naam geroepen: je bent de mijne.’ Lou was maar al te blij dat haar moeder niets kon verstaan van deze slotzin (gezien de dubbelzinnigheid: het klonk welhaast als een huwelijksvoltrekking…). De tekstkeuze is dan ook saillant. Zeker als je weet dat Lou Gillot’s eerdere huwelijksaanzoek afwees. De getrouwde Gillot, vader van twee kinderen, raakt daardoor zijn eerdere status als “Godmens” kwijt.

Het was Gillot die Lou haar naam gaf (dit omdat hij haar Russische naam Ljola niet uit kon spreken). Een naam die ze de rest van haar leven blijft dragen. In de volgende aflevering de Nederlandse receptie van haar debuut (dat verschijnt onder het pseudoniem Henri Lou). 

Geef een antwoord